бер кем менән дә кәңәшләшмәү

его ничто не интересует — уны бер нәмә лә ҡыҙыҡһындырмай

ни о чём не думать — бер нәмә тураһында ла уйламау

он по сравнению с другими ничто — ул, башҡалар менән сағыштырғанда, бер кем дә түгел

ничего не значить — бер нәмәгә лә тормау

ничего не поделаешь — бер ни ҙә эшләп булмай

ничего не скажешь — бер ни ҙә әйтеп булмай

ничего не стоит — бер ни түгел, бик анһат

из ничего (сделать, получить и т.п.) — юҡтан бар итеү

ни во что не ставить (считать) — бер кем менән иҫәпләшмәү, бер кемде һанламау, (ихтирам итмәү)

ни за что — бөтөнләй, бер ҡасан да, һис тә

ни к чему — кәрәге юҡ

ни при чём — ҡатнашы (ҡыҫылышы) юҡ

ни с чем уйти (остаться, вернуться и т.п.) — буш (бер ниһеҙ) китеү (ҡалыу, ҡайтыу һ.б.)

не встретил ни одного человека — бер генә кешене лә осратманым

в ведре нет ни одной капли воды — биҙрәлә бер тамсы ла һыу юҡ

кого ни встретишь, все об этом говорят — кемде генә осратма, бөтәһе лә ошо турала һөйләй

на небе ни месяца, ни звёзд — күк йөҙөндә ай ҙа, йондоҙҙар ҙа юҡ

ни жив ни мёртв — ҡото осҡан кемдең

ни ответа ни привета от кого — өнө лә, тыны ла юҡ

ни то ни сё — ни аллаға, ни муллаға

ни ите, ни һөтө; ни два ни полтора — ни ары, ни бире

ни-ни!; ни-ни-ни! — һис тә ярамай!

һис тә юҡ!, һис тә түгел!; ни гу-гу; ни слова — ауыҙыңды ла асма

ни шагу — бер аҙым да атлама

ни с кем не советоваться — бер кем менән дә кәңәшләшмәү

он ни с кем не хочет знаться — ул бер кем менән дә аралашырға теләмәй

становиться в шеренгу — рәткә теҙелеү

длинная шеренга автомашин — автомашиналарҙың оҙон сафы

быть (находиться, стоять) в одной шеренге с кем: — 1) кем менәндер бер эштә ҡатнашыу

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

связать разорванную верёвку — өҙөлгән бауҙы тоташтырып бәйләү

связать шаль — шәл бәйләү

связать носки — ойоҡбаш бәйләү

связать плот — һал беркетеү

связать вещи в узелок — нәмәләрҙе төйөнсөккә төйнәп ҡуйыу

связать преступника — енәйәтсенең аяҡ-ҡулын бәйләп ҡуйыу

связать свою судьбу — кем менәндер үҙ яҙмышыңды бәйләү

связать завод с заказчиками — заводты заказ биреүселәр менән бәйләнешкә индереү

их связала судьба — уларҙы яҙмыш берләштерҙе

нас всех связало горе — беҙҙең барыбыҙҙы ла ҡайғы яҡынайтты

эти города свяжет автострада — был ҡалаларҙы үҙ-ара автомобиль юлдары тоташтырасаҡ

связать теорию с практикой — теория менән практиканы бәйләү

связать инициативу — инициативаға юл ҡуймау

связать волю — теләген (ынтылышын) ҡыҫыу, ирек бирмәү

обернуться лицом к собеседнику — әңгәмәсегә йөҙ менән боролоу

он даже не обернулся — ул боролоп та ҡараманы

обернуться 100 раз — 100 тапҡыр әйләнеп сығыу

всё обернулось иначе — бөтәһе лә икенсе төрлө йүнәлеш алды

дела обернулись в нашу пользу — эштәр беҙҙең файҙаға әйләнде

раньше часа не обернёшься — бер сәғәттә генә әйләнеп ҡайта алмаҫһың

как-нибудь обернёмся — нисек булһа ла етешербеҙ әле

с одним трактором не обернуться — бер трактор менән генә өлгөрөп булмаҫ

обернуться лисой (в лису) — төлкөгә әүерелеү

капитал обернулся за месяц — капитал бер айҙа әйләнеш яһаны

кое-кто уже закончил работу — ҡайһы берәүҙәр эшен бөтөргән

я кое-кого из вас знаю — мин бәғзе берәүегеҙҙе беләм

еду кое с кем повидаться — бер кеше менән осрашырға китеп барам

кланяться знакомому — таныш менән баш эйеп иҫәнләшеү

кланяйтесь ему от меня — уға минән сәләм әйтегеҙ

он ни перед кем не кланялся — ул бер кем алдында ла инәлмәне

невосполнимый урон — һис нәмә (бер ни) менән алмаштыра алмаҫлыҡ зыян

где ты живёшь? — һин ҡайҙа йәшәйһең?

вот где они — бына ҡайҙа улар

не видали, где моя книга? — китабымды берәй ерҙә күрмәнегеҙме?

я был там, где никто не был — бер кем булмаған ерҙә мин булдым

где им понять! — ҡайҙа инде уларға аңлау!

где старику тягаться с молодым человеком! — ҡайҙа инде ҡартҡа йәш кеше менән ярышыу!

стоять у окна — тәҙрә янында тороу

часы стоят — сәғәт туҡтаған

работа стоит — эш туҡталды

луна стояла высоко над домом — ай өй тапҡырында юғарыла күренә ине

стояла зима — ҡыш ине

стоять во главе — башында тороу, етәкселек итеү

стоять как вкопанный — бағаналай (бағана кеүек) ҡатып тороу

стоять на ложном пути — яңылыш юлға баҫыу

стоять на пути (дороге, поперёк дороги) — юлына арҡыры төшөү

стоять на равной ноге с кем — кем менәндер тиңләшеү (тиң булыу)

стоять на (своих, собственных) ногах — аяғыңда ныҡ баҫып тороу (тормошта ныҡлы урын биләү)

стоять на своём — үҙ һүҙен бирмәү

стоять насмерть — йәнде аямау

стоять на страже — һаҡта (һағында) тороу

стоять на хорошей (правильной) дороге; стоять на хорошем (правильном) пути — дөрөҫ юлда булыу

стоять на часах — ҡарауылда тороу

стоять поперёк горла — тамаҡҡа арҡыры тороу

стоять у власти — власть башында тороу (булыу)

стоять у ворот (у порога) — яҡынлашып килеү, етеп килеү (күбеһенсә тәбиғәт миҙгелдәре тураһында)

стоять за спиной у кого — кемдеңдер артында тороу (аҫтыртын яҡлау, ярҙам итеү)

стоять в почётном карауле — почёт ҡарауылында тороу

стоять лагерем — лагерь булып урынлашыу

рота стоит в лесу — рота урманда урынлашҡан

стоять за мир — тыныслыҡты яҡлау

стоять за правду — дөрөҫлөктө яҡлау

не стоять за ценой — хаҡына ҡарамау

берёза стоит у дома — ҡайын өй янында тора

дом стоит на фундаменте — өй нигеҙгә һалынған

на бумаге стоит печать — ҡағыҙға мисәт һуғылған

поезд долго стоял на станции — поезд станцияла оҙаҡ торҙо

по велению времени — ваҡыт ҡушыуы буйынса

по щучьему велению — бер кем дә ҡыҫылмайынса, үҙенән-үҙе, тылсым көсө менән

об этом никто не знает наверняка — был турала, әлбиттә, бер кем дә белмәй

действовать наверняка — ныҡ ышанып эш итеү

сорвать яблоко с яблони — алмағастан алма өҙөп алыу

уйти с собрания — йыйылыштан сығып китеү

удалить с урока — дәрестән сығарып ебәреү

отдохнуть с полчаса — ярты сәғәттәй ял итеү

прожить в деревне с месяц — ауылда бер айға яҡын йәшәү

он получил с десяток писем — ул унлап хат алды

с месяц назад — бер ай самаһы элек

отъехать с километр — бер километр самаһы китеү

он служит с месяц — ул бер айға яҡын хеҙмәт итә

девочка ростом с маму — әсәһендәй буйлы ҡыҙыҡай

идти с мамой — әсәй менән барыу

поговорить с друзьями — дуҫтар менән һөйләшеү

платок с бахромой — суҡлы шәл

книга с иллюстрациями — рәсемле китап

человек с ружьём — мылтыҡлы кеше

хлеб с маслом — май яғылған икмәк

мешок с мукой — он һалынған тоҡ

ведро с молоком — һөт һалынған күнәк

есть с жадностью — ҡомһоҙланып ашау

слушать с восхищением — һоҡланып тыңлау

идти с песнями — йырлап барыу

проснуться с головной болью — баш ауыртып уяныу

мыть с мылом — һабынлап йыуыу

броситься с кулаками — кемгәлер йоҙроҡ менән ташланыу

послать с курьером — курьер менән ебәреү

у него плохо с сердцем — уның йөрәге ауырта

с самолётом произошла авария — самолёт менән авария булған

явиться с докладом — доклад менән килеү

обратиться с просьбой — үтенес менән мөрәжәғәт итеү

сделать с намерением — маҡсат менән эшләү

познакомить с девушкой — ҡыҙ менән таныштырыу

сравнить с оригиналом — төп нөсхә менән сағыштырыу

согласиться с выводами — һығымталар менән ризалашыу

быть осторожным с огнём — ут менән һаҡ булыу

с миру по нитке – голому рубашка — ил төкөрһә – күл булыр

вернуться с Кавказа — Кавказдан ҡайтыу

напасть на врага с тыла — дошманға тылдан һөжүм итеү

наблюдать за ходом боя с высоты — һуғыш барышын ҡалҡыулыҡтан күҙәтеү

цветы с юга — көньяҡ сәскәләре

картина с выставки — күргәҙмәнән алынған картина

телеграмма с дороги — юлдан килгән телеграмма

с детства — бала саҡтан алып

с первых же дней — беренсе көндәрҙән алып

приготовить с вечера — кистән әҙерләп ҡуйыу

с утра до ночи — иртәнән кискә тиклем

с весны до осени — яҙҙан алып көҙгә тиклем

получить деньги с заказчика — заказ биреүсенән аҡса алыу

урожай с гектара — (һәр) гектарҙан алынған уңыш

брать пример с матери — әсәйҙән үрнәк алыу

перевести с башкирского языка — башҡортсанан тәржемә итеү

копия с документа — документтың күсермәһе

с разрешения родителей — ата-әсәнең рөхсәте менән

с вашего согласия — һеҙҙең ризалығығыҙ буйынса

с согласия автора — автор ризалығы буйынса

умереть с голоду — астан үлеү

писать с большой буквы — ҙур хәреф менән яҙыу

торговать с рук — ҡулдан һатыу

влюбиться с первого взгляда — бер күреүҙән ғашиҡ булыу

кормить ребёнка с ложечки — баланы ҡалаҡ менән ашатыу

кто там? — кем унда?

кто пришёл? — кем килде?

кто пошёл в кино, кто в театр — берәүҙәр киноға, ҡайһылары театрға китте

не пойдёт ли кто со мной? — берәйһе минең менән бармаҫмы икән?

кто где — кем ҡайҙа

кто как — кем нисек

кто кого — кем кемде, икенең береһе еңгәнсе

кто бы то ни был — кем генә булмаһын

кто во что горазд — кем нимә булдыра

кто в лес, кто по дрова — төрлөһө төрлө ергә (яҡҡа)

береһе шәмбегә, икенсеһе йәкшәмбегә; кто не работает, тот не ест — кем эшләмәй, шул ашамай

наряду с этим — ошоноң менән бергә

работать наряду со взрослыми — ололар менән бер рәттән эшләү